BIEŻĄCY STAN OŚWIATY W GMINIE CIĘŻKOWICE
Treść
Zadania oświatowe są jednym z priorytetowych zadań publicznych, realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, będąc jednocześnie najdroższą pozycją na liście wydatków gmin. Przeszło 90% samorządów wydaje na szkoły i opiekę wychowawczą więcej, niż pozwalają na to ich budżety. W efekcie, brakuje pieniędzy na inne zadania, których obowiązek realizacji wynika wprost z ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym – z czego lokalna społeczność „rozlicza” organy gminy.
Finansowanie edukacji w Polsce jest regulowane przez wiele aktów prawnych. Każda gmina otrzymuje z budżetu centralnego subwencję oświatową, która jest naliczana według wzoru (algorytmu), określanego corocznie w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego. Algorytm odnosi się przede wszystkim do liczby uczniów, uwzględnia także inne zadania oświatowe, wyrażone w dodatkowych współczynnikach (wagach) m.in. na uczniów niepełnosprawnych, które stanowią oddzielną część subwencji.
W idealnym kształcie i założeniu subwencja oświatowa powinna pokrywać 100% wydatków samorządu na szkoły podstawowe i dzieci sześcioletnie w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych. W praktyce jednak subwencja ta, w żaden sposób, nie pokrywa wydatków na bieżące funkcjonowanie szkół, w efekcie czego każdy samorząd musi przeznaczać, również własne środki finansowe , aby utrzymać istniejącą sieć szkół – również Gmina Ciężkowice.
Na terenie gminy Ciężkowice funkcjonują:
- 8 publicznych szkół podstawowych, w tym 5 z oddziałami przedszkolnymi,
- 2 filie z oddziałami przedszkolnymi,
- 1 niepubliczna szkoła podstawowa,
- 3 publiczne przedszkola, w tym jedno w zespole szkolno-przedszkolnym,
- 2 niepubliczne przedszkola,
- 3 stołówki szkolne, które przygotowują ciepłe posiłki dla wszystkich szkół,
- w każdej szkole działa świetlica, których godziny pracy dostosowane są do potrzeb rodziców.
W latach szkolnych od 2019/2020 do 2023/2024 ilości dzieci przedstawia się następująco:
Trudna sytuacja, utrzymująca się w gminie Ciężkowice od wielu lat, z roku na rok niebezpiecznie się pogarsza. Wpływa na to wiele czynników, spośród których najistotniejsze to:
- niekorzystna sytuacja demograficzna, polegająca na spadku wskaźnika urodzeń oraz procesach migracyjnych, których bezpośrednim skutkiem jest mała ilość dzieci uczęszczających do szkół (stąd też, coraz niższa wysokość subwencji oświatowej dla gminy),
- oraz wysokie koszty utrzymania bardzo małych szkół, w stosunku do ilości uczęszczających do niej dzieci (w tym m.in. koszty mediów, wynagrodzeń i innych świadczeń zagwarantowanych ustawą Karta Nauczyciela).
Stan ten ma swoje dalsze negatywne konsekwencje, przede wszystkim w postaci niemożności zapewnienia uczniom każdej szkoły optymalnych warunków nauczania, związanych m.in. z koniecznością prowadzenia zajęć edukacyjnych w małych, kilkuosobowych grupach klasowych, będących klasami łączonymi, co znacząco redukuje pełne możliwości pracy nauczyciela z uczniem. Ponadto, znaczący wysiłek finansowy budżetu państwa i budżetu gminy, skierowany na funkcjonowanie tzw. małych szkół nie znajduje widocznego odzwierciedlenia w lepszych wynikach edukacyjnych i wychowawczych jej uczniów, w porównaniu do wychowanków innych szkół z terenu gminy, gdzie nakład finansowy na kształcenie jednego ucznia jest znacząco niższy. Istniejąca sytuacja powoduje również niebezpieczne zachwianie proporcji wydatków gminy, które prowadzi do niezwykle trudnej sytuacji finansowej, czego konsekwencje odczuwają – solidarnie – wszyscy.
Przejawem odpowiedzialności za gminę, nie tylko jej organów – Burmistrza, Rady Miejskiej, ale również społeczności szkolnych i mieszkańców gminy, jest uczciwa i rzetelna odpowiedź na pytanie o celowość i gospodarność dysponowania środkami publicznymi w zakresie oświaty, która zawarta jest w przedstawionych danych.
Łącznie zatrudnionych jest 139 nauczycieli pełnozatrudnionych i 21,99 etatów nauczycieli niepełnozatrudnionych razem: 160,99
Miesięczny koszt jednego nauczyciela wraz z pochodnymi wynosi:
- stażysty/kontraktowego 5 241,38 zł
- mianowanego 5 684,96 zł
- dyplomowanego 7 355,10 zł
Przeciętne zatrudnienie nauczycieli w placówkach oświatowych, wg stopni awansu zawodowego:
- nauczyciele stażyści/kontraktowi 20,71,
- nauczyciele mianowani 19,67,
- nauczyciele dyplomowani 120,61
Jak widać, w większości zatrudnieni są nauczyciele dyplomowani, którzy stanowią 73,3 % ogółu nauczycieli.
Jak wynika z przedstawionych danych, jedynie optymalizacja i restrukturyzacja oświaty w gminie Ciężkowice mogą zapewnić równe warunki nauczania wszystkim uczniom, równe warunki pracy kadrze nauczycielskiej i pracownikom obsługi oraz przywrócić możliwie bezpieczną kondycję finansową gminy.
Reorganizacja sieci szkół nie musi polegać wyłącznie na likwidacji placówki. Proponowaną alternatywą, jest możliwość prowadzenia szkoły, jako placówki niepublicznej, przez osoby fizyczne lub osoby prawne (w których brak obowiązywania ustawy Karta Nauczyciela powoduje znacznie niższe koszty utrzymania) lub utworzenie innej placówki, ważnej z punktu widzenia społecznego i oczekiwanej przez mieszkańców gminy – np. żłobka lub ośrodka wsparcia dla osób niepełnosprawnych. W roku bieżącym zostały przeznaczone środki finansowe dla każdej gminy na utworzenie miejsc dla dzieci do lat 3 (żłobki) program MALUCH+. W naszej Gminie budynkiem, który mógłby być przeznaczony na taką placówkę to jedna ze szkół, ponieważ Gmina nie ma możliwości finansowych budowy nowego obiektu.
Dlatego też należy podjąć wdrażanie rozwiązań reorganizacyjnych – mimo, iż decyzje te są niezwykle trudne, kontrowersyjne i budzą wiele emocji społecznych.
/-/ Stanisław Kuropatwa
Burmistrz Gminy Ciężkowice
