2023 - ROKIEM JUBILEUSZOWYM CIĘŻKOWIC

Treść

2023 – ROKIEM JUBILEUSZOWYM CIĘŻKOWIC

675 - LECIE LOKACJI MIASTA CIĘŻKOWICE  (29 lutego 1348 r.)

25 - LECIE PRZYWRÓCENIA PRAW MIEJSKICH CIĘŻKOWICOM  (1 stycznia 1998 r.)

Według legendy założycielem Ciężkowic był Cieszko, stryj Mieszka I, który wędrując wraz ze swą drużyną przez Małopolskę zabłądził i natknął się na pewną krainę. Ziemie te spodobały się tak bardzo, że wielu z wojów osiedliło się tam, a na cześć swego wodza nazwali osadę Cieszkowicami.

Pierwsze udokumentowane wzmianki o osadzie Cecouczi - bo pod tą nazwą, w wielu źródłach kryje się osada Ciężkowice - pochodzą z roku 1125, kiedy po raz pierwszy umieszczono ją w akcie legata Idziego z Tuskulum, z którego wynika, że wieś była własnością benedyktynów tynieckich. Potwierdzenie przynależności do dóbr opactwa tynieckiego stanowi także inny dokument dotyczący Ciężkowic - Bulla Papieża Grzegorza IX z 1229 roku.

Papież Grzegorz IX, źródło: www.cudognia.pl

W pierwszej połowie XIV wieku, z wioski klasztornej stały się Ciężkowice królewszczyzną, bowiem 29 lutego 1348 roku, w Krakowie, został wystawiony przez Króla Kazimierza III Wielkiego przywilej lokacyjny. Zasadzenia miasta dokonali dwaj mieszczanie ze Starego Sącza, bracia Minard i Mikołaj. Miasto miało powstać na terenie dotychczasowej wsi Ciężkowice oraz na terenach sąsiadujących z nią wsi Bogoniowice i Ostrusza, które stanowiły odtąd własność miejską.

Kilkadziesiąt lat później przywilej lokacyjny potwierdził Władysław Jagiełło, który przejeżdżał przez ciężkowicką ziemię na Ruś. Niestety, ciężkowickie dokumenty lokacyjne sprzed wieków nie dotrwały do naszych czasów.

W 1358 roku, także za panowania króla Kazimierza Wielkiego w Ciężkowicach został wybudowany kościół pod wezwaniem Św. Andrzeja. Ta data  wyznacza początek powstania ciężkowickiej parafii. Jednak już wcześniej istniał tu kościół, pod wezwaniem św. Krzyża, założony przez benedyktynów, który potem wyburzono.

Kościół pw. Św. Andrzeja, Ciężkowice, źródło: archiwalne zbiory Urzędu Gminy Ciężkowice

Ciężkowice, jako miasto rozwijały się prężnie pod względem gospodarczym. Przebiegało przez nie wiele szlaków handlowych, prowadzących z Czech i Węgier do Krakowa. Handlowano tu głównie wyrobami tkackimi i rzemieślniczymi, solą oraz produktami rolniczymi. Sprowadzano węgierskie wina oraz konie. Dużym ułatwieniem dla kupców był most na rzece Białej, zbudowany przed 1556 rokiem. Miejscowość stała się więc szybko niekwestionowanym centrum wymiany handlowej, z prawem organizowania pięciu jarmarków w roku.

Targowisko, Ciężkowice, źródło: archiwalne zbiory Urzędu Gminy Ciężkowice

Od II połowy XVII w. Ciężkowice zaczęły podupadać gospodarczo. Wpłynęło na to wiele czynników, między innymi przemarsze wojsk - w 1655 roku szwedzkich, a następnie siedmiogrodzkich - nękające miasto epidemie z lat 1622 i 1652, czy wreszcie częste klęski głodu spowodowane nieurodzajem. Pewne ożywienie koniunktury przyniósł dopiero pokój, który zapanował po elekcji Augusta III Sasa. Miasto znów zaczęło organizować targi i jarmarki, które przyciągały okolicznych mieszkańców, a także kupców z dalszych stron.

Na mocy I rozbioru Polski, Ciężkowice znalazły się pod panowaniem austriackim. Od tego czasu notowano powolny upadek miasta.  W 1830 roku doszło do pożaru Ciężkowic, który strawił większość domostw.

Pod koniec XIX wieku wybudowano linie kolejowe łączące Tarnów z Nowym Sączem i Tarnów z Jasłem. W 1877 roku otworzono w Ciężkowicach pocztę.

W czasie I wojny światowej w najbliższym sąsiedztwie miasta przebiegał front austriacko-rosyjski. Pozostałością krwawych walk są liczne groby żołnierzy na cmentarzach wojennych. W 1918 roku Ciężkowice powróciły w granice niepodległej Polski.

Kolejną, ważną dla miasta, datą jest rok 1934, w którym to Ciężkowice nawiedziła katastrofalna powódź.

Ilustrowany Kuryer Codzienny, 18 lipca 1934:

(...) Woda na rzece Białej podniosła się znacznie, bo o 4.50 m. nad poziom normalny, skutkiem czego rzeka rozlała zalewając wikliny i nadbrzeżne niżej położone pola.

Przedewszystkiem wylała Biała w Grybowie zabierając drzewo z tartaku. Szkoda wynosi kilka tysięcy zł. Również wystąpiła Biała z brzegów w Ciężkowicach zalewając partję miasta położoną tuż nad brzegiem. Nadto wylała Biała w Tuchowie. (...)

Również w tej dacie, w wyniku reformy administracyjnej, Ciężkowice, po 568 latach utraciły status miasta. Na jego przywrócenie Ciężkowicom przyszło czekać 64 lata.

Jak czytamy w akcie podpisanym przez ówczesnego Premiera – Jerzego Buzka,  z dniem 1 stycznia 1998 roku Rada Ministrów nadała miejscowości Ciężkowice w województwie tarnowskim status miasta.

Akt nadania statusu miasta miejscowości Ciężkowice z dn. 1 stycznia 1998r., źródło: archiwalne zbiory Urzędu Gminy Ciężkowice

Uroczyście Ciężkowice weszły w nowy okres swoich dziejów 28 lutego 1998 roku, a więc w przeddzień okrągłej 650. rocznicy wydania przez Kazimierza Wielkiego aktu lokacyjnego.  Obecny na uroczystości wicepremier, minister spraw wewnętrznych i administracji w rządzie Jerzego Buzka – Janusz Tomaszewski, przekazał władzom miasta klucz oraz ozdobne łańcuchy – insygnia władzy Burmistrza i Przewodniczącego Rady Miejskiej.

Insygnia władzy Burmistrza i Przewodniczącego Rady Miejskiej w Ciężkowicach, zdjęcie aktualne

Zwykle rocznice są okazją do wspomnień, refleksji, ale też, a może przede wszystkim,  do formułowania przyszłych planów i zamierzeń. Niech ten czas jubileuszu miasta, który jest także jubileuszem całej gminy Ciężkowice, przyczyni się do umacniania poczucia wspólnoty, radości i dumy ze swojej Małej Ojczyzny.

W związku z przeżywaniem roku jubileuszowego Ciężkowic przygotowaliśmy dla Państwa specjalny materiał filmowy. Materiał dostępny jest na platformie YouTube.

Serdecznie zachęcamy do oglądania!